Στις μέρες μας η ιατρική επιστήμη έχει προχωρήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση ενός σύνθετου ιατρικού, ψυχολογικού και κοινωνικού προβλήματος, της υπογονιμότητας.
Υπογόνιμο ονομάζουμε ένα ζευγάρι, το οποίο μετά από ένα χρόνο ελεύθερων (χωρίς αντισυλληπτικά) τακτικών φυσιολογικών ερωτικών επαφών δεν έχει επιτύχει κύηση, πρωτοπαθής υπογονιμότητα.Υπάρχουν και περιπτώσεις που ζευγάρια δυσκολεύονται στην απόκτηση άλλου παιδιού, δευτεροπαθής υπογονιμότητα. Σήμερα ο Π.Ο.Υ. υπολογίζει ότι το 15% των ζευγαριών δυσκολεύεται να αποκτήσει παιδιά.
Τα αίτια είναι εξίσου και στα δύο φύλα.Υπάρχει και ένα σημαντικό ποσοστό αδιάγνωστης υπογονιμότητας, 15% περίπου. Πρακτικά υπογονιμότητα προκαλείται όταν υπάρχει:
- αδυναμία παραγωγής υγιών γαμετών (ωάριο-σπερματοζωάριο),
- αδυναμία των γαμετων να έρθουν σε επαφή και να γίνει η γονιμοποίηση,
- αδυναμία εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου στην μήτρα και
- αδυναμία ολοκλήρωσης της εγκυμοσύνης.
Αίτια γυναικείας υπογονιμότητας αποτελούν:
- Οι διαταραχές εμμηνορρυσίας από συγγενείς ανωμαλίες των ωοθηκών, εκτομή τους, πρώιμη εμμηνόπαυση, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, διαταραχές λειτουργίας θυρεοειδούς ή επινεφριδίων, ψυχογενείς παράγοντες, μεγάλη απώλεια ή αύξηση βάρους, επίδραση φαρμάκων,…
- Δυσλειτουργία σαλπίγγων λόγω φλεγμονής, συγγενών ανωμαλιών, συμφύσεων, ενδομητρίωσης,..
- Φλεγμονές στον τράχηλο όπως χλαμύδια , συγγενείς ανωμαλίες τραχήλου, ανεπάρκεια/εχθρική τραχηλική βλέννη,..
- Προβλήματα από την μήτρα όπως συγγενείς ανωμαλίες, απλασία και υποπλασία, ενδομητρικές συμφύσεις, πολύποδες, φλεγμονές, ινομυώματα,..
- Ανοσολογικοί παράγοντες, αυτοάνοσα νοσήματα,..
- Η ηλικία της γυναίκας: η μέγιστη γονιμότητα είναι σε ηλικία 24 ετών 86% ,ενώ πέφτει στα 35 έτη στο 52%,
- Ο τρόπος ζωής, η χρήση ουσιών, αλκοόλ, κάπνισμα,..επιδρούν στη γονιμότητα.
Αίτια ανδρικής υπογονιμότητας αποτελούν :
- Ενδοκρινολογικοί παράγοντες,
- Τραυματισμός,
- Φλεγμονή,
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες :τοξικές ουσίες, ακτινοβολία, αυξημένη θερμοκρασία στην περιοχή των όρχεων, χρήση ουσιών, αλκοόλ,κάπνισμα, πάνω από 5 φλυτζάνια καφέ ημερησίως,..
- Ανατομικοί παράγοντες, κιρσοκήλη απαντάται στο 10%,
- Παλίνδρομη εκσπερμάτιση,
- Αυτοανοσία σπερματοζωαρίων,
- Συχνότητα σεξουαλικών επαφών: η αυξημένη συχνότητα προκαλεί μείωση του όγκου του σπέρματος, ενώ η μειωμένη προκαλεί ελλάττωση της κινητικότητας του.
Η διερεύνηση της γυναικείας υπογονιμότητας γίνεται αρχικά με την λήψη ενός πλήρους ιστορικού, ακολουθεί το γυναικολογικό check up : test pap – καλλιέργειες κολποτραχηλικού-κολποσκόπηση-ενδοκολπικός υπέρηχος, ο ορμονολογικός έλεγχος και πιστοποιείται η βατότητα των σαλπίγγων με σαλπιγγογραφία ή αφρό – HyCoSy. Σημαντική είναι και η προσφορά της υστεροσκόπησης στην διερεύνηση της υπογονιμότητας. Ανάλογα με τα ευρήματα η αντιμετώπιση είναι φαρμακευτική, χειρουργική, συνδυασμός ή υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (σπερματέγχυση, εξωσωματική γονιμοποίηση, δωρεά, παρένθετη μήτρα,..)
Είναι γεγονός ότι τα ζευγάρια βιώνουν ιδιαίτερο άγχος μέχρι την επίτευξη της πρώτης εγκυμοσύνης, το οποίο επιτείνεται από τους οικείους. Συνιστάται ηρεμία, υπομονή, σωστή διατροφή και άθληση, καλή υγιεινή και σωστή ενημέρωση από τον γιατρό τους. Η καλή ενημέρωση διώχνει τον φόβο της αποτυχίας. Στη σημερινή εποχή είναι δύσκολο ένα ζευγάρι να μην καταφέρει να αποκτήσει παιδιά.